پیچ آلن (Allen Bolts) که به آن ساکت اسکرو (socket screws) هم گفته می‌شود، در اشکال، اندازه‌ها و جنس‌های مختلفی وجود دارد. این پیچ را می‌توان هم به عنوان پیچ اسکرو (screws) که پیچ سر تیز محسوب می‌گردد و با پیچاندن خودِ پیچ بسته و باز می‌شود و هم به‌عنوان پیچ بولت (bolt) که سر آن تخت است و با استفاده از مهره بسته و باز می‌شود- طبقه‌بندی کرد. همین موضوع سبب می‌شود پیچ آلن با نام‌های دیگری که در عبارت انگلیسی خود حاوی کلمات «bolt» و «screws» هستند، مانند پیچ‌های کلید آلن یا پیچ‌های سر سوکت نیز نامیده شود.
انواع پرطرفدار آن عبارتند از پیچ‌های درپوش سر سوکت (socket head cap screws)، پیچ‌های دکمه‌ای سوکت (socket button screws) و پیچ‌های تنظیم (socket set screws) که به آنها پیچ‌های گراب (grub screws) هم گفته می‌شود.
این مقاله به مفهوم، کاربرد و انواع پیچ آلن می‌پردازد.
پیچ آلن چیست؟
پیچ آلن نوعی پیچ است که با یک بخش داخلی شش ضلعی در قسمت سر، که به آن «هگز» می‌گویند، طراحی و تولید می‌شود. این نوع پیچ برخلاف پیچ‌های عادی تنها به‌وسیله آچار آلن یا کلید شش گوش باز و بسته می‌شود و می‌توان آن را در فضاهای کوچک یا نامناسب سفت یا شل کرد. این ویژگی کلیدی است که این نوع پیچ را از سایر انواع پیچ‌ها مجزا می‌کند.
یکی دیگر از ویژگی‌هایی که پیچ آلن را از سایر انواع پیچ متمایز می‌کند، قسمت سر آن است که معمولا مربعی‌شکل است. با این حال، طرح‌های دیگری هم وجود دارند.
غیر از دو مورد ذکر شده، معمولاً تفاوت ظاهری زیادی بین پیچ‌های آلن و انواع معمولی پیچ وجود ندارد.
کاربرد پیچ آلن
پیچ‌های آلن با نیروی زیادی قطعات مختلف را به هم وصل می‌کنند و به‌همین دلیل اغلب در ماشین‌آلات، وسایل نقلیه و تجهیزات مهندسی دیده می‌شوند. مانند بسیاری از بست‌ها و پیچ‌ها، پیچ‌های آلن دارای یک میله رزوه‌دار در کنار سر هستند که می‌توان آن را با یک آچار آلن سفت کرد. این پیچ‌ها نسبت به سایر انواع اتصال‌دهنده‌ها مزایایی دارند که آنها را برای کاربردهای صنعتی خاص ایده‌آل می‌کند. از این گذشته شکل خاص آنها، این نوع پیچ را برای کار در فضاهای محدود مناسب می‌کند.
انواع پیچ آلن
انواع پیچ آلن از نظر سایز، مدل و مواد سازنده تقسیم‌بندی می‌شوند.
انواع آلن پیچ از نظر مدل
انواع رایج به شرح زیر هستند:
پیچ درپوش سر سوکت (Socket Head Cap Screws)
پیچ‌های سر سوکت محبوب‌ترین نوع پیچ آلن هستند. آنها دارای یک سر استوانه‌ای بزرگ با یک فرورفتگی عمیق شش ضلعی هستند. به این پیچ‌ها، پیچ‌های سر آلن (Allen head screws ) هم گفته می‌شود.
پیچ دکمه‌ای سوکت (Socket Button Screws)
پیچ‌های دکمه‌ای سوکت دارای سرهای گنبدی‌شکل هستند که به آنها قابلیت بارگذاری کمتری نسبت به پیچ‌های درپوش‌دار می‌دهد، اما ظاهر آنها نسبت به نوع قبلی جذاب‌تر است. پیچ دکمه‌ای سوکت در طیف گسترده‌ای از اندازه‌ها و پرداخت‌ها در دسترس است.
پیچ تنظیم / پیچ گراب (socket set screws/ grub screws)
پیچ‌های تنظیم کاملاً رزوه‌دار و بدون سر هستند و دارای یک سوراخ شش ضلعی در یک سر و یک نقطه در طرف دیگر هستند. پیچ‌های گراب اغلب از طریق یک سوراخ پیچ می‌شوند تا به سطحی که در سمت دور سوکت وجود دارد محکم گردند. این پیچ‌ها کمتر استفاده می‌شود، اما یک عملکرد خاص دارند که شامل محکم‌کردن یک جزء در داخل قطعه دیگر است.
سوکت کانترسونک سر پیچ (Socket Countersunk Screws)
سوکت کانترسونک سر پیچ، برخلاف پیچ‌های درپوش اجازه می‌دهد تا پس از بسته‌شدن، سطحی صاف و یکدست ایجاد شود. آنها دارای شکل فرورفته و بالای صاف هستند که دارای یک فرورفتگی شش ضلعی معمولی می‌باشند که امکان چرخاندن آن را با کلید آلن فراهم می‌کند. این پیچ‌ها در طیف وسیعی از اندازه‌های رزوه‌ای، طول‌های متریک و امپریالیستی، و روکش‌های فولادی ضد زنگ وجود دارند.
پیچ‌های شانه‌ای (Socket Shoulder Screws)
پیچ‌های شانه‌ای یک نوع تخصصی از پیچ‌های آلن هستند. آنها مانند پیچ‌های درپوش سوکت، دارای سر استوانه‌ای و یک فرورفتگی شش ضلعی هستند. پیچ‌های شانه‌ای دارای یک «شانه» در زیر سر، بالای قسمت رزوه‌دار پیچ هستند. هنگامی که روغن‌کاری می‌شود، شانه می‌تواند به‌عنوان یک محور برای چرخاندن قطعات ماشین یا یک محور برای یاتاقان‌ها عمل کند.
انواع پیچ آلن از نظر سایز
انواع پیچ آلن از نظر سایزپیچ آلن می‌تواند سایزهای مختلفی داشته باشد.
هنگامی که به دنبال خرید پیچ آلن هستید، توجه داشته باشید که طول مشخص شده برای محصول، از زیر سر تا نوک پیچ است. اگرچه اکثر انواع پیچ آلن از این قانون برای سایزبندی پیروی می‌کنند، در برخی از انواع این نوع پیچ مانند thumb screws اندازه‌گیری از بالاترین قسمت انجام می‌شود.
برخی از انواع پیچ آلن بسیار کوچک هستند (با قطرهای بین M2 تا M6 و طول‌های حدود 3 میلی‌متر تا 20 میلی‌متر). این پیچ‌ها بسیار مورد تقاضا بوده و در طیف وسیعی از کاربردها استفاده می‌شوند. اما پیچ‌های بزرگ‌تر، سنگین‌تر و طولانی‌تر، به‌ویژه در عرض‌های M8 تا M20، و طول‌های تا 130 میلی‌متر اصلاً غیرمعمول نیستند.
پیچ‌های آلن بسیار بلند اغلب در پریزهای برق یافت می‌شود. سایزهای رایج پیچ آلن پریز برق شامل 40 میلی‌متر، 50 میلی‌متر، 60 میلی‌متر، 75 میلی‌متر و 100 میلی‌متر است.
انواع پیچ آلن از نظر متریال
متداول‌ترین مواد در ساخت این نوع پیچ‌ها فولاد و فولاد ضد زنگ هستند، اما جایگزین‌هایی شامل برنج، آلومینیوم، نیکل سیاه، روکش روی و کروم هم وجود دارد. کاربرد خاص پیچ مشخص می‌کند که چه نوع متریالی برای ساخت آن مناسب‌تر است.
برخی از رایج‌ترین انواع پیچ آلن بر اساس متریال به شرح زیر است:
پیچ‌های آلومینیومی
پیچ‌های آلومینیومی اغلب برای کاربردهایی که در آنها وزن مهم است ترجیح داده می‌شود. این ممکن است شامل کاربردهایی در صنعت خودرو و یا نصب سخت‌افزار و تزئینات کابینت، درب و پنجره باشد.
علیرغم اینکه آلومینیوم فقط یک سوم وزن فولاد دارد، بادوام است و مقاومت برشی کمتری دارد. آلومینیوم عملکرد مناسبی را از نظر مقاومت در برابر خوردگی در محیط‌های نامناسب ارائه می‌دهد، اما سختی کمتری نسبت به فولاد ضد زنگ دارد.
پیچ روکش روی یا نیکل
بسیاری از مواقع پیچ‌های آلن به‌وسیله روی و نیکل آبکاری می‌شوند تا مقاومت آنها در برابر خوردگی افزایش یاید. با این آبکاری پیچ‌ها زنگ نمی‌زنند و دوام آنها زیاد می‌شود. در برخی از موارد، آب‌کاریِ ترکیبی با روی و نیکل انجام می‌شود که می‌تواند تا چهار برابر بیشتر از سایر فرآیندهای پوشش فلزی، مقاومت نسبت به خوردگی ارائه دهد. با این حال، این گزینه گران است و به همین دلیل فقط در موارد خاص استفاده می‌شود.
پیچ برنجی
پیچ‌های برنجی اغلب به‌دلیل زیبایی بیشتری که دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند. پیچ آلنی که به وسیله برنج آبکاری شده ظاهر زیبایی دارد. همچنین برنج از مس قوی‌تر است؛ با این حال ممکن است نسبت به بسیاری از آلیاژهای دیگر مقاومت کمتری داشته باشد.
خرید انواع پیچ و مهره در پولادان سازه
سخن آخر
پیچ آلن نوع خاصی از پیچ است که دارای یک فرورفتگی شش گوشه بر روی سر است که سبب می‌شود این نوع پیچ تنها با آچار آلن باز و بسته شود. پیچ‌های آلن انواع مختلفی دارند، آنها در سایزهای گوناگون به فروش رسیده و با انواع جنس‌ها و روکش‌های تولید می‌شوند. پیچ آلن می‌تواند اتصال سختی را بین اجزا ایجاد کند و به همین دلیل به‌طور گسترده‌ای در انواع صنایع کاربرد دارد.
